1. Ustaw ostrość na bliższym oku.
2. Stosuj płytką głębię ostrości – dostaniesz rozmyte tło.
3. Poproś modela/modelkę o oddalenie się od tła.
4. Korzystaj z blendy – dzięki niej łatwo rozjaśnisz cienie na twarzy modelki.
5. Użyj dłuższych ogniskowych, by nie powodować deformacji twarzy. Obiektyw szerokokątny poszerza twarz. Sprawdź to, robiąc sobie selfie smartfonem i przybliż go do twarzy.
6. Poproś modela/modelkę o delikatne wychylenie głowy do przodu, by zmniejszyć ryzyko „podwójnej brody”.
7. Unikaj nienaturalnych póz. Generują one często głębokie zmarszczki i fałdki w miejscach, gdzie normalnie ich nie ma. Na przykład na szyi podczas nadmiernego obrotu „za ramię”
8. Najważniejsze jest spojrzenie, a co za tym idzie – oczy. Odbij w nich lampę, okno lub inne źródło światła. Możesz je również dodatkowo wyostrzyć. Spróbuj wzmocnić kontrasty w postprodukcji przez obrys cieniem wokół źrenic i rozjaśnienie blików światła.
9. Nie bój się odrzucać nijakie zdjęcia. W portrecie chodzi przede wszystkim o emocje. Mimika, która wyraża sztuczny uśmiech, odrzuca odbiorcę. Skup się na atmosferze. Przed sesją rozluźnij modela/modelkę żartem lub rozmową przy kawie. Opowiedz coś o sobie. Posłuchaj czegoś o nim/niej. Bądź człowiekiem, a nie panem fotografem.
10. Zadbaj o make-up. Nie ma nic gorszego niż szczegółowy retusz zdjęcia w PS, bez grama makijażu. Nawet najskromniejszy, codzienny makijaż ułatwia życie po stokroć.
11. Zadbaj, by model/modelka miała ze sobą szczotkę do włosów. Niesforne, roztrzepane włosy potrafią dodać dużo pracy w postprodukcji.
12. Ustawiaj modela/modelkę w różnych kierunkach w stosunku do oświetlenia. Patrz, jak zmieniają się układy cieni na twarzy. W plenerze korzystaj z otoczenia. Czasem w mieście ściana budynku potrafi służyć za blendę odbijającą miękko światło słoneczne, a ostre promienie padające tuż w wejściu do tunelu mogą dać łagodne oświetlenie twarzy.
13. By uzyskać fajne, miękkie i ciepłe światło w plenerze, korzystaj z godzin popołudniowych/wieczornych, czyli tzw. złotej godziny.
14. Jeśli chcesz uzyskać miękkie światło, możesz użyć blendy dyfuzyjnej – ustaw ją między słońcem a modelką.
15. Gdy wykonujesz zdjęcie przy niskich wartościach przysłony, np. f/1.4, ustaw ostrość na bliższe oko.
16. Użyj naturalnych ramek, np. okna.
17. Zdecyduj czy kadr ma być pionowy, czy poziomy.
18. Postaraj się wydobyć charakter fotografowanej osoby.
19. Odważ się podejść blisko do modela/modelki, tak by skupić się na spojrzeniu. Rozmawiaj z modelem/modelką by przyzwyczaiła się do obiektywu i czuła swobodnie.
20. Korzystaj z naturalnego światła. Pozwoli ci to otworzyć przysłonę do wartości f/1.4, f/1.8 i skupić wzrok odbiorcy na oczach osoby fotografowanej.
21. Unikaj fotografowania w pełnym słońcu. Ostre słoneczne światło jest niekorzystne i powoduje, że pojawiają się ostre cienie.
22. Jeśli musisz fotografować przy ostrym słońcu o 12 w południe, postaraj się znaleźć trochę cienia i tam ustaw modela/modelkę.
23. W portrecie najważniejsza jest osoba fotografowana. Jeśli w tle panuje bałagan, otwórz przysłonę jak najbardziej, aby rozmyć otoczenie i skupić wzrok widza na temacie zdjęcia.
24. Nawiąż kontakt 🙂 Rozmawiaj z modelką. Rozmowa buduje relację, rozluźnia. Oswaja modelkę, szczególnie tą początkującą. To przekłada się na lepsze zdjęcia. Dobrą atmosferę możesz też zbudować dobrą muzyką.
25. Portret to przede wszystkim przedstawienie danej osoby na fotografii, a więc ukazanie jej emocji i cech charakteru (z wyłączeniem sesji komercyjnych, gdzie za portretowaną osobą stoi marka firmy czy produktu). Im prościej, tym lepiej. Aspekty techniczne są ważne, ale dobry portret mówi nam coś o danym człowieku. Oczy są w portrecie najważniejsze. Dalej mimika/wyraz twarzy i oświetlenie (w zależności od tego, jak osobę chcemy przedstawić), być może jakieś przedmioty, które o osobie portretowanej coś nam powiedzą i przez to nadadzą narrację fotografii.

1. Głębia ostrości, ustawienie ostrości na wszystkim: uwaga odbiorcy ląduje nie tylko na portretowanej osobie, ale również na detalach w tle
2. Obiektyw: Użyłeś szerokiego obiektywu i twarz wygląda niekorzystnie
3. Kadrowanie: 
   • głowa jest w środku kadru, przez co pozostawione jest zbyt dużo przestrzeni u góry zdjęcia,
   • brak przestrzeni w kadrze, w kierunku, w którym patrzy modelka/model (choć możesz skutecznie i ciekawie łamać tę zasadę przy kadrach „filmowych”, pozostawiając wolną przestrzeń „za plecami”),
   • cięcie w połowie czoła i obcinanie uszu.
4. Perspektywa: Portret zrobiony ze zbyt niskiej lub zbyt wysokiej pozycji (np. w portrecie dziecięcym). W połączeniu z szerokim kątem powoduje to, że model/modelka  wygląda nienaturalnie. 
5. Kompozycja: na przykład kiedy przypadkiem wywołane jest złudzenia drzewa wystającego z głowy 🙂
6. Wybór trudnego miejsca do zdjęć: zbyt dużo szczegółów i rozpraszaczy sprawia, że model/modelka „ginie” na niekorzystnym tle. 
7. Ekspozycja: prześwietlone tło i niedoświetlona postać.
8. Oświetlenie: mocne światło daje ostre i bardzo kontrastowe cienie na twarzy. Uwydatnia też wszystkie niedoskonałości. Z kolei brak odpowiedniej ilości światła może spowodować, że zdjęcie będzie na tyle niedoświetlone, że podciąganie ekspozycji w późniejszej postprodukcji spowoduje dużą utratę jakości zdjęcia. 
9. Ostrość: np. na dalszym oku, czole, nosie, uchu.
10. Brak kontaktu z osobą portretowaną: fotograf często skupia się bardzo na technicznych sprawach, zapominając o tym, że fotografuje CZŁOWIEKA, który stresuje się sytuacją. W konsekwencji portret może wyjść technicznie doskonały, ale pokazujący osobnika idącego na ścięcie 🙂 
11. Brak „catchlighta” w oku: odbłysk światła w oczach dodaje im życia, bez nich oczy wydają się ciemne i „płaskie”.
12. Próba pokazania i osoby i interesującego otoczenia jednocześnie: portret powinien się skupiać na osobie. Cytując: „jeśli podobają Ci się te malownicze drzwi za modelką, wyrzuć modelkę i zrób fotkę drzwi”. Jeśli robisz portret, skup się na tym, aby osoba wyglądała jak najlepiej. To, co jest za nią lub obok niej nie powinno odciągać uwagi.

Fot. Krzysztof Jach

Nikon D7100 + Sigma 105 mm (f/2.8, 1/125 s, ISO 100)

Wykorzystanie w portrecie obiektywu makro.

1. Staraj się używać jasnych szkieł, najlepiej „portretowych” o ogniskowych 50 mm dla croppa lub 85 mm dla pełnej klatki.
2. Jeśli posiadasz obiektyw do makro (ogniskowe 90 mm, 105 mm lub 150 mm), to nie bój się użyć go do portretów. Takie obiektywy świetnie sprawdzają się przy portretach. 
3. Jeżeli nie dysponujesz szkłem typowo portretowym, możesz również zrobić dobry portret np. obiektywem 24 mm. Ale uwaga: jeżeli takim obiektywem zrobisz bliski portret, w którym całość kadru wypełnia twarz, najprawdopodobniej proporcje będą niekorzystne. Jeśli odsuniesz się od modelki/modela na 2-3 metry, proporcje twarzy będą już naturalne, a zdjęcie możesz przyciąć. W większości przypadków rozdzielczości matryc w aparatach są na tyle duże, że zdjęcie i tak po przycięciu będzie miało wystarczającą jakość nawet do wydruku. Wadą tego rozwiązania będzie ostrość na całym zdjęciu – również w tle. Zasada ta dobrze sprawdzi się w telefonach, gdzie najczęściej są obiektywy szerokokątne.