Skip to main content
portret poradnik

Jak zrobić dobry portret?

Poradnik fotograficzny

Wspólnie z innymi fotografami przygotowaliśmy dla Ciebie ten foto-poradnik – znajdziesz tutaj wiele cennych wskazówek, dzięki którym Twoje zdjęcia portretowe będą lepsze:)

  • Najważniejsze porady
  • Najczęściej spotykane błędy
  • Co ustawić w aparacie?
  • Jaki obiektyw wybrać?
  • Kadrowanie i kompozycja
  • Światło naturalne i błyskowe
  • Pomysły na ciekawe zdjęcia
CZYTAJ DALEJ

Autorzy – foto-poradnik powstał dzięki wspaniałym osobom. Swoimi poradami i doświadczeniem podzielili się:
Rafał Lemke || Beata Kubica || Jakub Macioł || Michał Laskowski || Maciek Olszewski || Andrzej Kluczny || Krzysztof Jach || Nikodem Szymański || Marcin Jasiński || Rafal “Edek” Sadura || Matylda Szafrańska || Radosław Adamski || Rafał Siwik || Marcin Muszyński || Mariusz Krawczyk || Janusz Wronka || Aneta Czarnocka-Kanik 

Korekta i redakcja:
Martyna Kubicka

Opieka mentorska:
Tomasz Zienkiewicz

Zasady dobrego portretu

jak zrobić dobry portret
  1. Ustaw ostrość na bliższym oku.
  2. Stosuj płytką głębię ostrości – dostaniesz rozmyte tło.
  3. Poproś modela/modelkę o oddalenie się od tła.
  4. Korzystaj z blendy – dzięki niej łatwo rozjaśnisz cienie na twarzy modelki.
  5. Użyj dłuższych ogniskowych, by nie powodować deformacji twarzy. Obiektyw szerokokątny poszerza twarz. Sprawdź to, robiąc sobie selfie smartfonem i przybliż go do twarzy.
  6. Poproś modela/modelkę o delikatne wychylenie głowy do przodu, by zmniejszyć ryzyko „podwójnej brody”.
  7. Unikaj nienaturalnych póz. Generują one często głębokie zmarszczki i fałdki w miejscach, gdzie normalnie ich nie ma. Na przykład na szyi podczas nadmiernego obrotu „za ramię”
  8. Najważniejsze jest spojrzenie, a co za tym idzie – oczy. Odbij w nich lampę, okno lub inne źródło światła. Możesz je również dodatkowo wyostrzyć. Spróbuj wzmocnić kontrasty w postprodukcji przez obrys cieniem wokół źrenic i rozjaśnienie blików światła.
  9. Nie bój się odrzucać nijakie zdjęcia. W portrecie chodzi przede wszystkim o emocje. Mimika, która wyraża sztuczny uśmiech, odrzuca odbiorcę. Skup się na atmosferze. Przed sesją rozluźnij modela/modelkę żartem lub rozmową przy kawie. Opowiedz coś o sobie. Posłuchaj czegoś o nim/niej. Bądź człowiekiem, a nie panem fotografem.
  10. Zadbaj o make-up. Nie ma nic gorszego niż szczegółowy retusz zdjęcia w PS, bez grama makijażu. Nawet najskromniejszy, codzienny makijaż ułatwia życie po stokroć.
  11. Zadbaj, by model/modelka miała ze sobą szczotkę do włosów. Niesforne, roztrzepane włosy potrafią dodać dużo pracy w postprodukcji.
  12. Ustawiaj modela/modelkę w różnych kierunkach w stosunku do oświetlenia. Patrz, jak zmieniają się układy cieni na twarzy. W plenerze korzystaj z otoczenia. Czasem w mieście ściana budynku potrafi służyć za blendę odbijającą miękko światło słoneczne, a ostre promienie padające tuż w wejściu do tunelu mogą dać łagodne oświetlenie twarzy.
  13. By uzyskać fajne, miękkie i ciepłe światło w plenerze, korzystaj z godzin popołudniowych/wieczornych, czyli tzw. złotej godziny.
  14. Jeśli chcesz uzyskać miękkie światło, możesz użyć blendy dyfuzyjnej – ustaw ją między słońcem a modelką.
  15. Gdy wykonujesz zdjęcie przy niskich wartościach przysłony, np. f/1.4, ustaw ostrość na bliższe oko.
  16. Użyj naturalnych ramek, np. okna.
  17. Zdecyduj czy kadr ma być pionowy, czy poziomy.
  18. Postaraj się wydobyć charakter fotografowanej osoby.
  19. Odważ się podejść blisko do modela/modelki, tak by skupić się na spojrzeniu. Rozmawiaj z modelem/modelką by przyzwyczaiła się do obiektywu i czuła swobodnie.
  20. Korzystaj z naturalnego światła. Pozwoli ci to otworzyć przysłonę do wartości f/1.4, f/1.8 i skupić wzrok odbiorcy na oczach osoby fotografowanej.
  21. Unikaj fotografowania w pełnym słońcu. Ostre słoneczne światło jest niekorzystne i powoduje, że pojawiają się ostre cienie.
  22. Jeśli musisz fotografować przy ostrym słońcu o 12 w południe, postaraj się znaleźć trochę cienia i tam ustaw modela/modelkę.
  23. W portrecie najważniejsza jest osoba fotografowana. Jeśli w tle panuje bałagan, otwórz przysłonę jak najbardziej, aby rozmyć otoczenie i skupić wzrok widza na temacie zdjęcia.
  24. Nawiąż kontakt 🙂 Rozmawiaj z modelką. Rozmowa buduje relację, rozluźnia. Oswaja modelkę, szczególnie tą początkującą. To przekłada się na lepsze zdjęcia. Dobrą atmosferę możesz też zbudować dobrą muzyką.
  25. Portret to przede wszystkim przedstawienie danej osoby na fotografii, a więc ukazanie jej emocji i cech charakteru (z wyłączeniem sesji komercyjnych, gdzie za portretowaną osobą stoi marka firmy czy produktu). Im prościej, tym lepiej. Aspekty techniczne są ważne, ale dobry portret mówi nam coś o danym człowieku. Oczy są w portrecie najważniejsze. Dalej mimika/wyraz twarzy i oświetlenie (w zależności od tego, jak osobę chcemy przedstawić), być może jakieś przedmioty, które o osobie portretowanej coś nam powiedzą i przez to nadadzą narrację fotografii.

Typowe błędy w portrecie

  1. Głębia ostrości, ustawienie ostrości na wszystkim: uwaga odbiorcy ląduje nie tylko na portretowanej osobie, ale również na detalach w tle
  2. Obiektyw: Użyłeś szerokiego obiektywu i twarz wygląda niekorzystnie
  3. Kadrowanie: 
    • głowa jest w środku kadru, przez co pozostawione jest zbyt dużo przestrzeni u góry zdjęcia,
    • brak przestrzeni w kadrze, w kierunku, w którym patrzy modelka/model (choć możesz skutecznie i ciekawie łamać tę zasadę przy kadrach filmowych”, pozostawiając wolną przestrzeń za plecami”),
    • cięcie w połowie czoła i obcinanie uszu.
  4. Perspektywa: Portret zrobiony ze zbyt niskiej lub zbyt wysokiej pozycji (np. w portrecie dziecięcym). W połączeniu z szerokim kątem powoduje to, że model/modelka  wygląda nienaturalnie. 
  5. Kompozycja: na przykład kiedy przypadkiem wywołane jest złudzenia drzewa wystającego z głowy 🙂
  6. Wybór trudnego miejsca do zdjęć: zbyt dużo szczegółów i rozpraszaczy sprawia, że model/modelka ginie” na niekorzystnym tle. 
  7. Ekspozycja: prześwietlone tło i niedoświetlona postać.
  8. Oświetlenie: mocne światło daje ostre i bardzo kontrastowe cienie na twarzy. Uwydatnia też wszystkie niedoskonałości. Z kolei brak odpowiedniej ilości światła może spowodować, że zdjęcie będzie na tyle niedoświetlone, że podciąganie ekspozycji w późniejszej postprodukcji spowoduje dużą utratę jakości zdjęcia. 
  9. Ostrość: np. na dalszym oku, czole, nosie, uchu.
  10. Brak kontaktu z osobą portretowaną: fotograf często skupia się bardzo na technicznych sprawach, zapominając o tym, że fotografuje CZŁOWIEKA, który stresuje się sytuacją. W konsekwencji portret może wyjść technicznie doskonały, ale pokazujący osobnika idącego na ścięcie 🙂 
  11. Brak catchlighta” w oku: odbłysk światła w oczach dodaje im życia, bez nich oczy wydają się ciemne i płaskie”.
  12. Próba pokazania i osoby i interesującego otoczenia jednocześnie: portret powinien się skupiać na osobie. Cytując: „jeśli podobają Ci się te malownicze drzwi za modelką, wyrzuć modelkę i zrób fotkę drzwi”. Jeśli robisz portret, skup się na tym, aby osoba wyglądała jak najlepiej. To, co jest za nią lub obok niej nie powinno odciągać uwagi.

Fotografia portretowa – ustawienia aparatu

  1. Tryb ostrzenia: włącz detekcję twarzy lub, jeśli masz taką możliwość, detekcję bliższego oka.
  2. Ustaw niską wartość przysłony. Czas i ISO dobierz tak, by ekspozycja była poprawna.
  3. Unikaj automatycznego trybu portretowego w aparacie. Tryb automatyczny nie ustawi niczego lepiej, niż sam możesz to zrobić. Jeżeli zaufasz automatyce aparatu, nigdy nie będziesz miał pewności, na jakie parametry zdecyduje się aparat.
  4. Jeżeli osoba się nie porusza podczas wykonywanych zdjęć, możesz zejść z czasem do 1/60 s. Dobrze jest jednak robić zdjęcia z czasem krótszym – jeśli to możliwe.
  5. Jeżeli robisz zdjęcia pozowane, nie włączaj elektronicznej bezgłośnej migawki. Niech modelka/model wiedzą, kiedy jest zrobione zdjęcie i kiedy mogą zmienić pozę.
  6. Chcesz uchwycić naturalne emocje w portrecie z reportażu – staraj się nie zwracać na siebie uwagi. Najlepiej byłoby włączyć elektroniczną migawkę i nie używać lampy.

Jaki obiektyw do portretu?

Fot. Krzysztof Jach

Nikon D7100 + Sigma 105 mm (f/2.8, 1/125 s, ISO 100)

Wykorzystanie w portrecie obiektywu makro.

  1. Staraj się używać jasnych szkieł, najlepiej portretowych” o ogniskowych 50 mm dla croppa lub 85 mm dla pełnej klatki.
  2. Jeśli posiadasz obiektyw do makro (ogniskowe 90 mm, 105 mm lub 150 mm), to nie bój się użyć go do portretów. Takie obiektywy świetnie sprawdzają się przy portretach. 
  3. Jeżeli nie dysponujesz szkłem typowo portretowym, możesz również zrobić dobry portret np. obiektywem 24 mm. Ale uwaga: jeżeli takim obiektywem zrobisz bliski portret, w którym całość kadru wypełnia twarz, najprawdopodobniej proporcje będą niekorzystne. Jeśli odsuniesz się od modelki/modela na 2-3 metry, proporcje twarzy będą już naturalne, a zdjęcie możesz przyciąć. W większości przypadków rozdzielczości matryc w aparatach są na tyle duże, że zdjęcie i tak po przycięciu będzie miało wystarczającą jakość nawet do wydruku. Wadą tego rozwiązania będzie ostrość na całym zdjęciu – również w tle. Zasada ta dobrze sprawdzi się w telefonach, gdzie najczęściej są obiektywy szerokokątne.

Jak kadrować portret? Zasady kompozycji

  1. Zwróć uwagę, żeby z głowy nie wystawał słup lampy czy znaku.  Żeby z ucha nie wychodziła sztacheta od płotu 🙂

Fot. Rafał Lemke

Nieudane zdjęcie dla pokazania jak nie należy robić. 

2. Trzymaj porządek w kadrze. Śmietnik, trzepak, sterta gruzu czy pranie w tle zniszczą najlepszy portret.

Fot. Rafał Lemke

Tak też nie rób 🙂

3. Pamiętaj o mocnych punktach zdjęcia. Postaraj się, żeby znalazło się w nich coś ważnego, np. głowa modela/modelki lub jeśli kadr jest ciasny – oko.

Fot. Janusz Wronka

4. Odbita postać  jest w mocnym punkcie.

Fot. Rafał Lemke

5. Nie bój się kadrować centralnie, czasami może dawać to bardzo dobre efekty. 

Fot. Marcin Jasiński

Przykład centralnego kadrowania

6. Nie skracaj perspektywy. Ręka, łokieć, czy noga wyciągnięta w stronę aparatu prawie zawsze wygląda niekorzystnie, krócej. Poproś modelkę, by ustawiła te części ciała prostopadle do aparatu.

7. Staraj się nie ucinać kadru w zgięciach (łokcie, kolana, nadgarstki). Nie ucinaj drobnych części ciała (uszy nos palce, stopa).

8. Jeśli stoisz wyżej (perspektywa ptaka) niż fotografowana osoba, wgniatasz ją w ziemię i ją pogrubiasz. Jest to jeden z częściej występujących błędów w fotografii małych dzieci.  Jeśli jesteś niżej (perspektywa żaby), postać będzie nienaturalnie wyciągnięta. Najbezpieczniej jest robić zdjęcie z poziomu osoby fotografowanej (perspektywa prosta). Możesz również użyć pespektywy, aby osiągnąć oczekiwany efekt na zdjęciu. Fotografując z góry, pokazujesz uległość osoby fotografowanej, a fotografując z dołu – jej dominację.

9. Możesz zastosować zasady trójpodziału lub złotej proporcji, lub tak, aby dwa przecięcia były na modelu. Model będzie w ⅔ kadru. Możesz też użyć złotej spirali. Jeśli modelka patrzy w bok, zostaw miejsce po stronie, w którą patrzy.

10. Nie zawsze musisz dobierać idealnie naświetloną ekspozycję. Możesz zrobić zdjęcie również w wysokim kluczu (high key), gdzie na zdjęciu będzie dominowała biel, albo zdjęcia w niskim kluczu (low key), gdzie będzie dominowała czerń. W takich zdjęciach histogram będzie niemal całkowicie po prawej lub po lewej stronie, ale może to być doskonałe zdjęcie. Low key jest też sposobem, gdy mamy mało światła, a nie chcemy podbijać ISO, czy użyć lampy – na przykład w kościele.

Portret – światło naturalne i błyskowe

  1. Nie ustawiaj światła idealnie na wprost, by portret nie wyszedł płasko”. Nawet gdy masz jedno źródło światła, ustaw lekko z boku lub z góry, by nadać trójwymiarowość. Jeśli jednak już się na to zdecydujesz — podkreśl cienie. Mogą w tym pomóc czarne blendy po bokach lub tzw. murzynki, czyli duża czarna powierzchnia, która pochłania światło odbite od otoczenia, co dodaje cienie po bokach postaci.

Fot. Beata Kubica – PhotoKubica

Zdjęcie jest przykładem na dodanie głębi przez ustawienie światła bocznego. Cienie są delikatne ale wyraźnie podkreślają sylwetkę.

Fot. Maciej Olszewski 

Źródłem światła jest tu okno naprzeciw modelki. Z boku zostały zawieszone dwie czarne blendy, żeby obrysować postać cieniem i odciąć ją od jasnego tła.

Fot. Michał Laskowski

Modelka: Ola 

Ustaw modelkę przy oknie. Daje to naturalne, miękkie i przyjemne światło.

2. Często zdarza się, że podczas zdjęć w plenerze w dzień z lampą błyskową ogranicza nas czas synchronizacji lampy. W zależności od modelu aparatu jest to zakres między 1/180 a 1/250 sekundy. Nie możemy wtedy robić zdjęć z lampą przy czasach krótszych niż ta wartość (np. 1/500 s.). Jeśli nie zależy nam na rozmyciu tła, przymykamy przysłonę do dużych wartości (np. f/18). Ten zabieg umożliwia nam ustawienie poprawnego czasu, aby nasza lampa zadziałała. Jeśli jednak chcemy rozmyć tło, mamy dwie możliwości. Pierwsza to użycie lampy, która współpracuje z krótkimi czasami naświetlania (HSS Canon, Auto FP Nikon), działa ona przy czasach nawet 1/8000 s. Niestety, o ile można kupić niedrogą lampę z tą funkcją, to bezprzewodowe wyzwalacze przenoszące HSS są dużo droższe od takich  bez tej opcji. Druga opcja jest o wiele tańsza. Polega na założeniu na obiektyw ciemnego filtra ND, który skutecznie ogranicza dopływ światła do obiektywu. Dzięki temu możemy wydłużyć czas naświetlania i zmniejszyć przysłonę, aby rozmyć tło.

3. Pamiętaj: flash bardzo fajnie zamraża ruch. W większości przypadków, kiedy ruch nie jest bardzo szybki (trzeba wtedy użyć lamp błyskowych z bardzo krótkim czasem błysku) możemy zamrozić ruch nawet lampą reporterską. Na zdjęciu poniżej dwie osoby rzucały karty z góry, a flash zatrzymał ruch kart. Dzięki takim trickom możesz otrzymać ciekawe efekty przy portretach.

Fot. Marcin Jasiński 

Cyganka” 

Przykład zatrzymania ruchu przez flash.

Inspiracje na zdjęcia portretowe

Fot. Beata Kubica – PhotoKubica

  1. Inspiracje inną epoką np. lata 70’. Zadbaj o otoczenie, klimat, odpowiednie światło i strój. 
  2. Długie włosy dają dużo możliwości w stylizacji. Przykład: kobieta leżąca na plecach z włosami układającymi się w różne kształty.
  3. Przysłonięcie długimi włosami części twarzy i ciała.
  4. Sesja modowa bez makijażu (zobacz taką sesję Christiny Aguilery)
  5. Portrety z gadżetami dają niemal nieograniczone możliwości, np. możesz wykorzystać rzeczy, które są pasją portretowanej osoby.
  6. Ujęcia z chlapiącą wodą, proszkami, dymem.
portret poradnik

Chcesz więcej?

Zostaw swój email – wyślę Ci od czasu do czasu kolejne nowości

SPRAWDŹ MOJE KURSY FOTOGRAFICZNE

newsletter fotograficzny

NEWSLETTER FOTOGRAFICZNY

Porady fotograficzne, inspiracje, nowości