Jak robić ostre zdjęcia?

Poradnik dla fotografów na każdą okazję

Jeżeli zdarza Ci się frustrować przy zdjęciach, bo z ostrością jest coś nie tak to mamy coś dla Ciebie 🙂

Wspólnie z innymi fotografami przygotowaliśmy dla Ciebie ten foto-poradnik – znajdziesz tutaj wiele cennych wskazówek dla różnych rodzajów fotografii.

• Portrety
• Plenery
• Fotografia makro
• Fotografia nocna i zdjęcia z długimi czasami naświetlania
• Zdjęcia w ruchu
• Fotografia sportowa
• itd. 🙂

Główne powody to:

1. Źle wybrana ostrość — nie ostrzysz na tym, na czym powinieneś lub masz ustawiony zły tryb ostrzenia.
2. Zbyt długi czas migawki — wtedy dostajesz poruszone zdjęcie: albo poruszysz obiektywem, albo rozmyje Ci się Twój ruchomy obiekt.
3. Poruszony obiektyw — czas otwarcia migawki to jeden z powodów. Dołóżmy do tego brak stabilizacji, niestabilną postawę podczas zdjęć czy też brak statywu. Zdjęcia z długim czasem naświetlania to kolejne wyzwanie.
4. Poruszony obiekt — gdy pląsa Ci modelka, rusza się kwiatek na wietrze czy śmiga w kadrze pędzący samochód. Możesz się wtedy ratować, choćby wybierając odpowiedni tryb ostrości, czyli autofocus.
5. Nieodpowiednia głębia ostrości — jeżeli dobierzesz zbyt płytką głębię ostrości, to poza ostrość wypadnie wszystko „poza zakresem”. O ile w portretach chcemy rozmyte tło, to przy fotografii krajobrazu niekoniecznie. Kolejnym wyzwaniem jest fotografia makro, gdzie trzeba będzie sobie radzić z pomocą „focus stackingu”.
6. Problem z obiektywem — czasami zdarza się, że masz obiektyw, który nie trafia i musisz go skalibrować. A czasami Twoje frustracje wynikają z zabrudzonego szkła, które rozmydla obraz.
7. Nieodpowiedni sprzęt — z reguły tani sprzęt ma swoje mankamenty, np. Twoje zdjęcia będą znacząco nieostre na rogu kadru lub przy skrajnych wartościach przysłony. Tu też możesz coś zaradzić — odpowiednio dobierając wartość przysłony. I w drugą stronę: czasami nawet najdroższy aparat może Ci utrudniać życie: np. w fotografii makro lepiej sprawdza się aparat bezlusterkowy od lustrzanki — ma mniejszą matrycę.
8. Problem z ostrzeniem — czasami Twój obiektyw nie potrafi znaleźć punktu ostrości — najczęściej chodzi o trudne warunki. Gdy jest za ciemno lub to, co fotografujesz, nie ma odpowiedniego kontrastu.
9. Źle przygotowane zdjęcie do publikacji — publikujesz na Facebooku i Twoje zdjęcia nie wyglądają tak dobrze, jak u Ciebie na ekranie? Złe ustawienia eksportu w Lightroomie czy Photoshopie potrafią popsuć ostateczny efekt.

To podstawowe problemy. Na pewno znajdziesz też inne — ale wierzę, że jak rozwiążemy te najczęstsze, to i tak będzie Ci łatwiej zrobić ostre zdjęcia. No to zaczynamy…

Fot. Michał Stelmach, ostrość na bliższym oku.

1. Wyłącz tryb Auto AF — zacznij świadomie wybierać punkt ostrości. Inaczej aparat próbuje zgadywać za Ciebie, co ma być ostre — a to nie zawsze jest to, co chcesz.
2. Jeśli robisz portrety — ustaw tryb punktowy lub tryb detekcji twarzy/oka.
3. W fotografii krajobrazu — ustaw kilka punktów ostrości (przeciwnie niż przy portrecie). Możesz też ustawić linię horyzontu na ⅓, patrząc od dołu planowanego kadru (tam ostrz). Ostrzenie na ⅓ głębokości kadru.
4. W portrecie wyostrz na bliższym oku
5. Makrofotografia — postaraj się użyć możliwie jak największej wartości przysłony w słoneczny dzień f/22 lub f/32 (zwróć uwagę na jakość obiektywu — w dalszej części). Jeśli masz statyw oraz suwnicę, spróbuj stakowania. Niektóre aparaty mają wbudowaną opcję focus stackingu (zrobienie kilku do kilkudziesięciu zdjęć ze zmienionym punktem ostrości i sklejenie ich w postprodukcji; pozwala uzyskać cały fotografowany obiekt ostry).

Fot. Emilia Mańk, http://psychologiafotografii.pl/, Canon 6D, Tamron 24-70 2.8 | f/2.8, 1/125s, ISO 1600, 75 mm.

Fot. Kamil Mąkosza, https://www.facebook.com/artkamphoto/, Nikon D90, Nikkor 18-105 3.5-5.6, f/6.3, 1/30s, ISO 800, 40 mm.

1. Stań stabilnie, nie garb się — przyciśnij łokcie do ciała, stań w lekkim rozkroku. A gdy potrzebujesz dłuższego czasu, strzel zdjęcie na wydechu. Dobrze dociśnij aparat do twarzy — to dodatkowa stabilizacja.
2. Spróbuj strzelać bokiem zamiast przodem — wtedy ręka podtrzymująca aparat jest lepiej podparta na biodrze, a pozycja stabilniejsza.
3. Nie szarp, tylko delikatnie naciskaj spust migawki
4. Włącz stabilizację — obiektywy IS w Canonie, VR w Nikonie, OSS w Sony mają przełącznik.
5. Nie masz statywu, a potrzebujesz dłuższego czasu? Oprzyj się o coś: drzewo czy ścianę, możesz też usiąść i oprzeć ręce o kolana.
6. Możesz zastosować sztuczkę ze sznurkiem — robi się dużą pętlę, która przechodzi najlepiej przez śrubę do mocowania pasków wkręconą w mocowanie statywu w aparacie i przydeptuje się nogami. Tak powstaje duży napięty trójkąt, który pomaga w panoramowaniu, bo nie zmienia się wysokość umiejscowienia aparatu.
7. Trzymaj aparat w możliwie najbardziej stabilny sposób — pozwoli to zredukować poruszenia przy dłuższym czasie naświetlania.
8. Jeśli masz możliwość usiąść, wykorzystaj siebie jako statyw. Opierając obiektyw na ręce obejmującej kolano, niwelujesz ruch góra-dół. Jeżeli będzie C wygodniej, możesz oprzeć rękę na obydwu kolanach. Najlepiej, jeśli do tego oprzesz się bokiem o coś stabilnego, wtedy niwelujesz również ruch lewo-prawo. Jest to pozycja zbliżona do pozycji strzeleckiej siedzącej.
9. Użyj monopodu, gdy musisz lekko wydłużyć czas przy trudnych warunkach oświetleniowych. Uwaga: monopod przydaje się, ale nie zastąpi statywu.

Masz statyw?

1. Wyłącz stabilizację w obiektywie — jeżeli strzelasz ze statywu, stabilizacja zrobi więcej szkód niż pożytku. Będzie próbowała kompensować ruch obiektywu, którego nie ma.
2. Użyj wyzwalacza wi-fi w smartfonie lub wężyka do wyzwolenia migawki.
3. Pamiętaj, że swobodnie zwisający wężyk spustowy przy silnym wietrze również powoduje drgania statywu — możliwie zamocuj go do statywu. To samo dotyczy paska aparatu.
4. Kiedy używasz, statywu najpierw wysuwaj nogi od strony głowicy — dolne części nóg są cieńsze i (zwłaszcza przy tańszych statywach) mniej stabilne.
5. Jeśli to możliwe, nie wysuwaj kolumny centralnej statywu do góry — lepiej, gdy ciężar aparatu opiera się na łączeniu nóg, niż tylko na kolumnie centralnej. W miarę możliwości rozłóż nogi statywu szeroko. Jeśli to możliwe, wbij końcówki nóg statywu w podłoże (do większości statywów można zamontować specjalne kolce).
6. Przy większych obiektywach mających stopkę, mocuj do statywu obiektyw, a nie body.

Fot. Andrzej Kazik Firkowski, Canon EOS 70D, Canon 24-105, 40 mm, ISO 200, f/5.6.

Fot. Krzysztof Jach, Nikon D7100 + Sigma 105 mm [f/5.6; 1/250s ISO-900].

Pszczoła uchwycona w locie. Przykład wykorzystania seryjnych zdjęć przy fotografii makro. Odpoczywająca na trawie pszczoła nagle zerwała się do lotu — szybka seria zdjęć pozwoliła uchwycić ten moment.

1. Ustaw jak najkrótszy możliwy czas — jeśli czas jest długi, to Twoje zdjęcie może być poruszone.
2. Stosuj regułę czasu otwarcia migawki ≤ 1/długość ogniskowej. Przykład: przy ogniskowej 50 mm czas migawki to min. 1/50 s. Wyjątek: zwierzęta i sport w ruchu przy długich obiektywach — tam bez statywu i stabilizacji reguła to 2 × ogniskowa. Dotyczy to zwłaszcza obiektywów powyżej 200 mm.
3. „Zamroź” ruch błyskiem.
4. Przy dłuższych czasach migawki spróbuj ustawić błysk na drugą kurtynę migawki — spowoduje to najpierw naświetlenie światła zastanego, a na końcu zostanie zamrożony ruch dzięki lampie błyskowej. Ciekawy efekt uzyskasz w ten sposób, np. na weselach fotografując tak tańczących młodych lub gości. Można ustawić naświetlanie zdjęcia przez 1 sekundę, poruszać aparatem, pokręcić nim, a po sekundzie wyzwolony błysk zamrozi ruch tańczących.
5. Przy reportażu z użyciem lampy błyskowej, gdzie zdjęć wykonuje się dużo w krótkim czasie, włącz wspomaganie autofocus w lampie. Sprawdź przed zakupem lampy, czy taką funkcję posiada.
6. Gdy strzelasz zwierzęta lub sport z bardzo krótkimi czasami jak 1/2000 czy 1/4000, możesz wyłączyć stabilizację w obiektywie — stabilizacja nie zamraża ruchu. Oczywiście stabilizacja może pomóc, jednak najistotniejszym parametrem jest czas.
7. Poproś modelkę, by się zatrzymała na czas zdjęcia 🙂 Możesz liczyć na głos: Raz-dwa-trzy-strzał 🙂 Dobrze w takim przypadku włączyć dźwięk ustawienia ostrości — wtedy modelka słyszy, kiedy nastąpi „strzał”.
8. NIe blokuj punktu AF — gdy zmienia się poza (układ lub położenie) modelki, ustaw ostrość na nowo przed każdym strzałem.
9. Spróbuj śledzącego punktu ostrzenia — W Nikonach i Sony to tryb AF-C, w Canonie — AI Servo.
10. Panning lub panoramowanie — śledź wybrany poruszający się obiekt, starając się go utrzymać w tym samym miejscu kadru. Niektóre obiektywy mają specjalny tryb VR dedykowany do panoramowania. Panning najlepiej wychodzi, gdy obiekt porusza się prostopadle do fotografa.
11. Przy fotografii np. rajdu lub biegaczy — wyostrz wcześniej na jakimś konkretnym punkcie (np. miejsce na drodze)  i później strzel zdjęcie, gdy Twój obiekt będzie w tym miejscu. Ta technika wymaga ustawienia manualnego trybu autofokus albo techniki BBF (Back Button Fokus), czyli rozdzielenia używania autofokus od wyzwolenia migawki. W przeciwnym przypadku fotograf musiałby stać z do połowy wciśniętym przyciskiem spustu migawki i czekać. Ewentualnie możesz użyć AF-L, czyli zablokowania autofokus w jakimś punkcie, ale to również wymaga trzymania wciśniętego guzika. Sam polecam przeniesienie autofokus na guzik z tyłu aparatu, pod spustem jest tylko wyzwolenie migawki. Dodatkowo w takim przypadku można mieć ustawione permanentnie AF-C.
12. Użyj techniki FOCUS TRAP — ustawiamy ostrość w wybranym punkcie (spust migawki może tylko wyzwolić migawkę bez uruchamiania autofokus). W menu aparatu ustawiamy, żeby można było wyzwolić migawkę tylko, jak aparat wykryje ostrość (jest to tzw. priorytet ostrości — domyślnie ustawiony dla trybu AF-S, ale można go też ustawić dla trybu AF-C). Celujemy w miejsce, gdzie ma się pojawić obiekt i wciskamy spust. Gdy obiekt wiedzie w pole ostrości, migawka zostanie wyzwolona.
13. Ustaw tryb pracy AF na AI SERVO (AF-C dla Nikona i Sony) — obiektyw po naciśnięciu spustu migawki do połowy skoryguje w sposób ciągły właściwy punkt ostrości.
14. Przy panoramowaniu z chodnika np. jadących samochodów  ustaw ostrość w pkt. w którym będzie obiekt, przełącz obiektyw na tryb manualny (najlepiej ustawić możliwie maksymalną przysłonę). Użyj trybu bulb.
15. Staraj się nie poruszać za mocno samym aparatem, podążając za obiektem w ruchu. Przyciśnij prawy (lub lewy) łokieć do ciała i obracaj górną połową ciała w biodrach.
16. Przygotuj się. Przed zrobieniem zdjęcia (zdjęć seryjnych) wykonaj jedno testowe, aby sprawdzić kąt padania światła w obiektyw. Jeśli to konieczne, zmień miejsce.
17. Wykonaj płynny ruch, by sprawdzić, czy obiekt mieści się w kadrze.
18. Im szybciej porusza się obiekt, tym krótszy czas naświetlania — np. 1/250 dla zamrożenia ruchu.
19. Niektóre obiektywy mają możliwość ograniczenia zakresu autofokus tak, aby ostrzył tylko od kilku metrów (zazwyczaj 4-6 m) do nieskończoności. Przy fotografowaniu obiektów, które są daleko (np. wildlife czy sport) takie ustawienie znacznie zmniejsza konieczność kręcenia się obiektywu przy ostrzeniu.
20. Wykonaj serię zdjęć — jest większa szansa, że któreś będzie ostre.